به گزارش روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، در این نشست دکتر رامتین شهبازی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه سوره و منتقد سینما، دکتر تینا چهارسوقی امین، گفتمان‌پژوه و استاد دانشگاه و بابک خواجه‌پاشا، نویسنده و کارگردان فیلم، دربارۀ این فیلم به گفت‌وگو نشستند.

در ابتدای این نشست مهدی صالحی، مجری‌کارشناس و دبیر پنجمین جایزۀ «فارسی‌سینما» ضمن خیرمقدم به حاضران، برگزاری سلسله‌نشست‌های «فارسی‌سینما» را مقدمه‌ای برای توسعه و تعمیق بررسی فیلم‌ها براساس دانش‌های زبانی دانست و گفت: تمام این نشست‌ها مقدماتی است برای بخش جایزۀ زبان فارسی در جشنوارۀ فیلم فجر سال جاری که امیدواریم برای ششمین سال متوالی بتوانیم آن را برگزار کنیم.

شجاعت کارگردان در استفاده از زبان‌ها و گویش‌های مختلف

تینا چهارسوقی امین ضمن توضیحاتی درخصوص فیلم «در آغوش درخت» به شجاعت فیلم‌ساز در استفاده از زبان‌ها و گویش‌های مختلف، همچنین نمایش طبیعت به‌عنوان یک عنصر مهم در فیلم اشاره کرد و گفت: باید استفاده از سایر زبان‌های ایران، گویش‌ها و لهجه‌ها در فیلم‌ها گسترش پیدا کند. همچنین فضای فیلم‌ها از قالب آپارتمان‌های کوچک، ترافیک و نشان‌دادن ساختار پیچیده و تنگ شهری عبور کرده و در عوض از طبیعت و حاشیه‌های آرام شهری برای توصیف زندگی استفاده شود.

ماهی مرده‌ای که زنده شد؛ نماد رابطۀ زوجین

این گفتمان‌پژوه در سخنان خود به استعاره‌های فیلم اشاره و آن‌ها را بررسی کرد و افزود: استعارۀ ماهی مرده‌ای که پس از خارج‌کردنش از آب زنده می‌شود، استعاره‌ای از رابطۀ مردۀ زوجین و بهبود آن است. امین در ادامه به موضوعاتی همچون واضح‌نبودن روابط عاطفی شخصیت‌ها، نبود توصیف کافی از تعاملات خانوادگی و شخصیت‌پردازی ضعیف برخی شخصیت‌ها و شیوۀ پایان‌بندی و ناکافی‌بودن تلاش مرد و مشاور خانواده برای درمان کیمیا، شخصیت زن فیلم، و معلوم‌نبودن شخصیت اول در فیلم اشاره و انتقاداتی را وارد دانست. وی در پایان سخنان خود پرداختن به موضوعات اجتماعی مانند خانواده، جدایی و طلاق در زندگی شهری را حائز اهمیت دانست و قوت موسیقی فیلم را ستود.

متکی بر هویت ایرانی

بابک خواجه‌پاشا، نویسنده و کارگردان فیلم، در پاسخ به پرسش‌ها و نقدهای مطرح‌شده نکاتی را بیان کرد. خواجه‌پاشا در پاسخ به این پرسش که چرا در این فیلم به‌جای تمرکز بر حل مشکلات، به جدایی و طلاق به عنوان یک راه‌حل ساده نگاه شده است، گفت: برای ساخت این فیلم هشت ماه در مراکز مشاورۀ خانواده و در دادگاه‌ها بررسی و تحقیق کرده‌ام. اتفاقاً در فیلم می‌خواستم نشان بدهم که مشاور خانواده چقدر بی‌اعتناست و در مناطق حاشیه‌ای، این معضل بیشتر است.

نویسندۀ فیلم «در آغوش درخت» ضمن اشاره به اهمیت خانواده و نقش آن در زندگی اجتماعی و فرهنگی افزود: موضوع محوری فیلم فقدان است و شخصیت اول آن خانواده است. البته فیلم هم دنبال شعاردادن و نصیحت‌کردن نیست که طلاق بگیرید یا نگیرید، عاشق بشوید یا نشوید. ما با نشان‌دادن تنهایی بچه‌ها و مخصوصاً علیسان می‌خواهیم از پدرومادرها و زن‌وشوهرها بخواهیم که در بحران‌ها، بچه‌ها و دیگران را هم ببینند و کمی صبر کنند، شاید نیازها و رویکردها و تصمیم‌ها عوض شد.

کارگردان «در آغوش درخت» ضمن اشاره به اینکه اینکه عاشق خانواده و فرزندان خود و خویشاوندان خود است یادآوری کرد که از نظر من، فیلم پایان نامشخصی دارد و در انتها در تصویری بهشت‌گونه و رؤیایی و خیالی، همه کنار هم در آرامش هستند.

روایت‌گری در فیلم‌

رامتین شهبازی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه و نشانه‌شناس، آخرین سخنران این نشست بود. شهبازی در مقدمۀ سخن خود گفت: ژانر ملودرام ژانر مهربان سینما و نجات‌دهندۀ اقتصاد سینما در جهان است. اما گویا مردم ما تمایلی به دیدن ملودرام ندارند و این یکی معضلات سینمای ایران است.

این استاد دانشگاه در تعریف فرهنگ از دیدگاه مکتب تارتو گفت: فرهنگ هر چیزی است که بر محیط انسان اثر می‌گذارد و او را تاریخی می‌کند.

شهبازی با تشریح فهم طبیعت در غرب و ایران و حکمت شرق گفت: در غرب، طبیعت مرموز، غریبه، هولناک و عامل آشوبگر است و فرهنگ را به چالش می‌کشد. در عرفان ایران، طبیعت آشنا و آرام و بدون طغیان است. در غرب دوگانۀ طبیعت و فرهنگ در برابر و ضد هم و در شرق در کنار و ادامۀ هم هستند.

این نشانه‌شناس ضمن بیان اینکه فیلم نشان می‌دهد که بچه‌ها و حیوانات در بحران‌ها و در طغیان طبیعت بسیار آسیب‌پذیر هستند، تذکر داد: به‌تازگی در فیلم‌ها طبیعت را دستکاری می‌کنند و ما با طبیعتی مواجهیم که رنگ‌ها و عناصر به‌صورت عادی وجود ندارد بلکه بسیار اغراق‌شده‌اند. با این‌حال نوعی شاعرانگی برآمدهاز سنت را در فیلم می‌بینیم.

این منتقد سینما ضمن اشاره به محور اصلی داستان که آسیب روانی فاصله است، انتقاد کرد: ای کاش در ابتدای فیلم مشخص می‌شد که دلیل گرفتاری شخصیت زن چیست و چگونه کار به اینجا کشیده و آنگاه ما از ابتدا دنبال بحث اصلی فیلم بودیم که مسئلۀ فاصله و فاصله‌انداختن و فقدان است. در واقع به نحوۀ آوردن پیش‌داستان نقد وارد است.

 سومین نشست از سلسله‌نشست‌های «فارسی‌سینما»، به تربیت فیلم‌سازان و توجه به لایه‌های درونی داستان‌ها و شخصیت‌ها را حائز اهمیت دانست و بر حفظ ضرورت ارزش‌های انسانی و اخلاقی در سینما تأکید کرد. همچنین توجه به این نکته که سینما باید به سمت تولید آثار با کیفیت و واقعی برود تا نمایانگر فرهنگ و هویت ایرانی باشد نیز ضروری دانسته شد. این نشست با حضور علاقه‌مندان به مباحث زبان‌شناسانه و فیلم و پس از نمایش فیلم برگزار شد.